GÓRNOŚLĄSKIE GÓRNICTWO XIX WIEKU W FOTOGRAFII MAXA STECKLA

17.04.-30.05.2009

Karl-Ludwig Max Steckel urodził się 26 maja 1870 roku we Frankfurcie nad Odrą. Po ukończeniu tam szkoły miejskiej, rozpoczął naukę zawodu u nadwornego fotografa Steinla. Swoje umiejętności rozwijał w Braunschweigu, Głogowie, Schweinfurcie nad Menem, Landshut w Bawarii, Sonderhausen w Saksonii oraz Hanowerze. W 1891 roku przyjechał do Królewskiej Huty (obecnie Chorzów), gdzie zdał egzamin mistrzowski. Tutaj wraz ze starszym bratem Paulem Augustem Richardem prowadził atelier, gdzie wykonywali m.in. portrety, zdjęcia grupowe, fotografie architektury, maszyn i tematów przemysłowych. Od 1902 roku Max już samodzielnie pracował w zakładzie fotograficznym.

Pierwsze poważne zamówienie otrzymał w 1895 roku. Zarząd Zjednoczonych Hut Królewska i Laura zlecił mu wykonanie fotografii hut i kopalń wchodzących w skład spółki, która w roku następnym obchodziła 25-lecie istnienia. W albumie „Vereinigte Kӧnigs- & Laurahütte 1871 – 1896”, umieszczono 33 zdjęcia, wśród których znalazły się dwa ukazujące górników pracujących pod ziemią. Są to najstarsze znane nam fotografie autorstwa Maxa Steckla wykonane w podziemnych kopalniach. W 1898 roku ukazał się w formie teczki album „Vom Oberschlesischen Steinkohlen-Bergbau 40 Ansichten vom Bergbau und dem Redendenkmal“ zawierający 41 grawiur, przedstawiających pracę górników w kopalniach górnośląskich. Aby wykonać zdjęcia pod ziemią, ich autor przeszedł odpowiednie przeszkolenie zakończone egzaminem. Jeszcze w 1898 roku Atelier Steckel rozpoczęło wydawanie pocztówek, którą to działalność kontynuowano przez następne ponad 40 lat. Wiele z nich zostało poświęconych tematyce przemysłowej.
 
Od 1925 r. Max Steckel jeździł po Górnym Śląsku wykonując fotografie zakładów przemysłowych. Duża ich część została zamieszczona w Księdze Pamiątkowej Wyższego Urzędu Górniczego ofiarowanej w maju 1927 roku pierwszemu prezesowi urzędu Zygmuntowi Malawskiemu. W 1928 roku wydał swój najbardziej znany album, w wersji polskiej znany jako „Czarne Djamenty”, w niemieckiej zaś jako „Schwarze Diamenten”. Znalazło się w nim 31 fotografii artystycznych prezentujących pracę górników w kopalniach węgla. Na początku lat 30. XX wieku Max przeprowadził się do Zabrza (noszącego nazwę Hindenburg O/S), a w 1936 roku do Gliwic. Wtedy powstało jego najważniejsze dzieło – film zatytułowany Schwarze Diamenten. Nakręcony on został na bazie ponad 700 fotografii, spośród których wybrał 101. Jego premiera odbyła się 5 czerwca 1936 roku w Sali Marmurowej zabrzańskiej restauracji Maksa Stadlera. Duża część wykorzystanych w filmie zdjęć reprodukowanych było w miesięczniku „Der heimattreue Schlesier” ukazującym się w Berlinie.
Pomiędzy czerwcem 1941 a lutym 1942 Max Steckel przeprowadził się do Łososiowa w powiecie brzeskim, gdzie najprawdopodobniej doczekał końca II wojny światowej. Zmarł 12 grudnia 1947 roku w Unterrӧblingen am See w radzieckiej strefie okupacyjnej.

    Dorobek Maxa Steckla jest okazały. Jego fotografie wielokrotnie były nagradzane na wystawach corocznie organizowanych przez Deutsche Photographen – Verein (Związek Niemieckich Fotografów). Oprócz zdjęć przemysłowych, wykonywał fotografie dzikich zwierząt m.in. w 1896 roku dla Christiana Krafta Księcia Hohenlohe-Oehringen, oraz w 1910 roku dla króla Bułgarii Ferdynanda. Jego osiągnięcia na tym polu były na tyle znaczące, że w haśle „Tierphotographie” zamieszczonym w 22 tomie „Meyers Grosses Konversations – Lexion” z 1910 roku wymieniono go jako jednego z pionierów fotografowania dzikich zwierząt w ich naturalnym środowisku. Natomiast po wybuchu I wojny zaangażowany został jako fotograf w naczelnym dowództwie armii niemieckiej, gdzie zajmował się fotografowaniem pozycji alianckich.
   
Wystawa powstała przy współpracy z Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu oraz Parku Wielokulturowego Stara Kopalnia w Wałbrzychu. Prezentowane na niej fotografie pochodzą z albumów Vom Oberschlesischen Steinkohlen-Bergbau 40 Ansichten vom Bergbau und dem Redendenkmal z 1898 roku, Księgi Pamiątkowej Wyższego Urzędu Górniczego z 1927 roku i Czarne Diamenty z 1928 roku.


Komisarz wystawy: Marcin Makuch