Jugendstil, Art  Nouevau, Liberty Style, Secesja – to tylko niektóre określenia dla tego samego stylu artystycznego, który powstał pod koniec dziewiętnastego wieku i przeżył swój największy rozkwit na przełomie dwu wieków - XIX i XX.  W Polsce używamy najczęściej określenia Secesja.

Secesja narodziła się w opozycji do stylów historycznych, pragnęła je przezwyciężyć stając się stylem międzynarodowym. Pragnęła  mówić  własnym  głosem i zmienić otaczającą ją rzeczywistość – zgodnie z panującą wówczas doktryną głoszącą, że „ wszystko  co  należy do  istoty życia,  powinno zawierać piękno” ( Peter Behrens ).

Artyści poszukiwali syntezy wszystkich sztuk, których celem jest piękno, chcieli powiązania sztuki i życia. Wprowadzali nowe wzorce estetyczne, formy, materiały  i  techniki. Architektura, urbanistyka, projektowanie wnętrz, moda, pismo, literatura, muzyka – wszystko powinno  było  być  ukształtowane estetycznie. Wszystko wokół człowieka – od domu z jego kompletnym  wyposażeniem  ( meble, lampy, tkaniny, wazony, talerze, sztućce, stroje damskie, biżuteria)  po  otaczającą  go  przestrzeń  powinno odpowiadać tej zasadzie.

Odmienny był  także stosunek  twórców secesyjnych do maszyn i urządzeń. To one mogły sprawić, że nawet niezamożni ludzie będą mieli szansę zetknąć się i nabyć piękne i trwałe  przedmioty, obcować z  nimi na co dzień. Nowoczesny artysta nie widział już swego zadania w drobiazgowym zmaganiu się  z  pracą  ręczną, lecz w wykorzystaniu maszyny. Wiek dwudziesty, jako wiek dominacji maszyn, dawał nowe możliwości artystyczne, stawiał także wysokie wymagania przed projektowaniem artystycznym.  Powstające z tej współpracy przedmioty miały być jednocześnie piękne i  użyteczne.

Secesję, w zdobnictwie,  charakteryzowała najczęściej  płynna i falista linia, asymetria ( wpływy  francuskie ), ale  także  dążenie do prostoty oparte  na  geometrycznych  wzorach  i  wertykalizm ( secesja wiedeńska). W tym czasie mamy dwa źródła inspiracji – egzotyczne, związane ze sztuką Dalekiego Wschodu (malarstwo i drzeworyt japoński) i pospolite, swojskie, bijące w rodzimej   sztuce ludowej i lokalnej florze. Artyści posługują się motywami z bujnego  świata roślin, głównie irysów, maków, lilii, fiołków.
W wytworach artystycznych zostają nobilitowane mało szlachetne tworzywa, święcą tryumfy dotychczas lekceważone metale, używa się ich nawet do produkcji biżuterii.

Muzeum Miedzi w Legnicy posiada w swoich zbiorach ponad 200 wyrobów secesyjnych. Jak wynika z nazwy naszego Muzeum, gro tych obiektów zostało wykonanych w miedzi, mosiądzu i brązie. Mamy także zabytki  ze srebra, szkła (w montażu z metalem), secesyjne meble, lustra, ramy, wyroby z cyny. Na tej  wystawie prezentujemy przede wszystkim niewielki fragment kolekcji rzeźby kameralnej z pracami Emmanuela Villanisa, Paula Philippe, Bruno Zacha i innych  rzeźbiarzy oraz naczynia wykonane z miedzi. Jedną z najlepszych wytwórni działających w tym czasie była Württembergische Metallwarenfabrik z Geislingen ( WMF ) założona w 1853r. Z niej pochodzą wazy, wiaderka do szampana, dzbany, świeczniki, plakiety  - nie tylko miedziane, także  mosiężne i cynowe. Eksponujemy także wyroby z wytwórni Eduarda Huecka z Ludenscheid w Westfalii, norymberskiej  fabryki Gebruder Bing AG i najlepszej wytwórni cyny z Bockum koło Krefeld – J.P. Kayser Sohn założonej w 1844 roku. Wynalezienie w tej fabryce  nowego stopu cyny, zatrudnianie najlepszych projektantów sprawiło, że wytwarzane tu obiekty były sprzedawane w wielu miastach Europy i cieszyły się ogromną popularnością.

Z czasów gdy całe otoczenie, nawet ubogiego człowieka, przemawiało  pięknymi przedmiotami, pozostało kilka drobiazgów – czajnik z podgrzewaczem, koszyczki do szklanek, wiaderko do butelki z szampanem, wazonik, kałamarz, okucie drzwiowe i klamka, która  pomaga już tylko w otwarciu „drzwi do wspomnień” o uprzednim fin-de-sicle ‘u.

Mieszkańców i gości naszego miasta zapraszamy do sentymentalnego spaceru,  zarazem inspirując do rozważań – jakie przedmioty i dzieła będą mówiły o gustach i potrzebach ludzi końca XX wieku ?


Łucja Wojtasik- Seredyszyn