Historia Tatarów polskich liczy sobie przeszło sześć stuleci. Rozpoczyna się ona na przełomie XIV i XV wieku w momencie, kiedy pierwsi tatarscy osadnicy ze Złotej Ordy oraz chanatów nadwołżańskich, zaczęli pojawiać się na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Ci przybysze doznali dobrego przyjęcia na Litwie.

Jej władcy zapewnili Tatarom nie tylko wolność wyznania, lecz i szereg praw obywatelskich. Sprzyjano małżeństwom z chrześcijankami, pozwalano na wychowywanie potomstwa w religii ojców. Lud ten był zobowiązany do pełnienia służby wojskowej i właśnie dzięki wyjątkowej bitności wielce przysłużył się przybranej ojczyźnie. Wśród grup etnicznych w dzisiejszej Polsce stanowią ciągle element egzotyczny, co sprawia, że ich dzieje są nadal mało znane. Tatarzy polscy posiadają bardzo bogatą spuściznę kulturową, będącą połączeniem orientalnej kultury islamu z kulturą chrześcijańską.
 
Obecnie mieszka w Polsce ok. 4 tys. osób pochodzenia tatarskiego kontynuujących nadal tradycje swego wyznania. Najwięcej Tatarów zamieszkuje województwo podlaskie, w samym Białymstoku ok. 1800. Z przedwojennych gmin muzułmańskich działa nadal stołeczna oraz gminy w Bohonikach i Kruszynianach. Nowe gminy, założone po 1945 r., znajdują się w Białymstoku, Gorzowie Wielkopolskim i Gdańsku, gdzie w 1990 otwarto nowy meczet.

Wystawa Tatarzy polscy. Historia i kultura Tatarów w Polsce ma na celu przybliżenie i popularyzację ich tradycji. Na ekspozycji zgromadzone zostały zabytki kultury tatarskiej mające związek z religią, obrzędowością takie jak: Koran, muhiry, dywany modlitewne, a także związane z historią Tatarów polskich: broń i uzbrojenie, przedmioty codziennego użytku, zdjęcia, dokumenty, pamiątki rodzinne oraz publikacje.

Pomysłodawcą wystawy jest Barbara Igielska z Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, gdzie ekspozycja była prezentowana w 2009 roku. Eksponaty na jej legnicką edycję pochodzą z Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Historycznego – Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, Muzeum Wojska w Białymstoku, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Okręgowego w Toruniu, Muzeum Ziemi Sokólskiej w Sokółce oraz od kolekcjonerów prywatnych.

Marcin Makuch

Tatarzy polscy. Historia i kultura Tatarów w Polsce
Wystawa czynna od 09.04.2010 do 11.07.2010

Fot. Dariusz Berdys