Pierwotna lokalizacja: Plac Marszałka Stalina (ob. Plac Słowiański) w Legnicy.
Pomnik Wdzięczności był pierwszym monumentem wzniesionym w powojennej historii Legnicy. Idea jego budowy pojawiła się podczas obrad Miejskiej Rady Narodowej 28 października 1946 r. Decyzję o wzniesieniu w Legnicy pomnika poświęconego Armii Radzieckiej podjęły obradujące wspólnie Powiatowa i Miejska Rada Narodowa w dniu 15 grudnia 1948 r. Specjalna uchwała obu Rad Powiatowych, powzięta 15 stycznia 1949 r. głosiła: „Rady Narodowe w pełnym uznaniu wielkości ofiar krwi Armii Radzieckiej włożonej w odzyskanie przez Naród Polski Niepodległości, uchwalają wysiłkiem całego społeczeństwa ziemi legnickiej – ufundować Pomnik Wdzięczności”. Komitet budowy powstał pod koniec 1949 r. Podczas obchodów 5. rocznicy „wyzwolenia Legnicy”, 12 lutego 1950 r., dokonano uroczystego odsłonięcia kamienia węgielnego z napisem: „Dnia 12.II. 1950 w 5-tą rocznicę wyzwolenia m. Legnicy rozpoczynamy budowę pomnika wdzięczności dla Armii Radzieckiej”. Obiekt został odnaleziony 16 czerwca 2023 r. przy okazji prac ziemnych prowadzonych w ramach przebudowy placu Słowiańskiego.
Mobilizacja sił i środków niezbędnych do realizacji zadania objęła m.in. partyjne władze miasta, zakłady pracy, organizacje związkowe i szkoły. W ramach akcji pozyskiwania funduszy, w Legnicy rozprowadzano m.in. specjalne cegiełki, znaczki i losy loterii fantowej. Agitację prowadzono m.in. przy pomocy miejskiego radiowęzła. Dzieło budowy wspierały działające w fabrykach i miejscach pracy komitety zakładowe. Niektóre z prac budowlanych (odgruzowywanie terenu, część robót ziemnych, prace przy cokole) prowadzone były w czynie społecznym.
Pomnik Wdzięczności odsłonięto 11 lutego 1951 r. Cokół zdobił dwujęzyczny, polsko-rosyjski napis: „Społeczeństwo Ziemi Legnickiej bohaterskiej Armii Radzieckiej 1945-11-II-1951”. Autorem legnickiego Pomnika Wdzięczności dla Armii Radzieckiej był rzeźbiarz Józef Gazy (1910-1998). Odlewy elementów pomnika wykonały Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych. Odsłonięcia figur żołnierzy i dziewczynki dokonał wiceprzewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu. W uroczystości stronę radziecką reprezentował generał Kazakow, przedstawicielem Ludowego Wojska Polskiego był pułkownik Wasilkowski. Koszt budowy pomnika wyniósł 344 143 zł, przekraczając zebraną sumę 284 699 zł.
Do odlewu pomnika wykorzystano m.in. złom nieznanej brązowej figury. Prawdopodobnie informacja ta dała początek, rozpowszechnionej wśród mieszkańców miasta, relacji o wykonaniu rzeźby Pomnika Wdzięczności z przetopionych legnickich pomników króla pruskiego Fryderyka II i cesarza Wilhelma I, zrzuconych z cokołów w 1945r.
Przez kilkadziesiąt lat Plac Słowiański był oficjalnym miejscem polsko-radzieckich uroczystości z udziałem wysokich rangą oficerów radzieckich i LWP, a także przedstawicieli partyjnych władz miasta, powiatu i województwa legnickiego. W późniejszych latach monument zaczęto określać mianem Pomnika Braterstwa Broni. Wyobrażenia polskiego i radzieckiego żołnierza mieszkańcy nieoficjalnie nazywali m.in. „Janem i Iwanem”.
Pomnik Wdzięczności był również miejscem protestów antykomunistycznych i antyradzieckich. Nieudaną próbę obalenia figur z cokołu podjęto 23/24 października 1956 r. podczas manifestacji mieszkańców. Po 1989 r. w dyskusji publicznej, a także w pracach Rady Miejskiej wielokrotnie podejmowano kwestię przeniesienia pomnika z Placu Słowiańskiego. W 1996 r., przy okazji konserwacji postumentu, usunięto dwujęzyczne napisy. Zdemontowane figury żołnierzy i dziewczynki powróciły na swoje pierwotne miejsce po zakończeniu prac. Ostatecznie rzeźbę usunięto z cokołu 24 marca 2018 r.
Biuletyn Informacji Publicznej