MALARSTWO POLSKIE Z KOLEKCJI RODZINY MROCZKOWSKICH

Obrazy prezentowane na wystawie pochodzą z kolekcji rodziny Mroczkowskich, której założycielami w latach 20. XX w. byli Włodzimierz i Karol Mroczkowscy. W czasie II wojny światowej rodzinna kolekcja uległa częściowo rozproszeniu, obrazy zdeponowane w banku  zostały zagrabione przez Niemców.

Pasje kolekcjonowania malarstwa polskiego kontynuowała Maria Mroczkowska-Krogulec, a przede wszystkim jej syn Jerzy Krogulec, który od ponad 25 lat wzbogaca zachowany rodzinny zbiór kolejnymi nabytkami.

Na wystawie Koncepcje współczesności pokazujemy 54 prace wybitnych artystów, tworzących po 1945 roku. Powojenna rzeczywistość mocno wpływała na kształtowanie współczesnej plastyki, a dramatyczne przeżycia najczęściej uniemożliwiały kontynuację dotychczasowej estetyki. Nowe pokolenie twórców pragnęło stworzyć inną jakość artystyczną, odwołującą się do abstrakcji i surrealizmu. Pierwsze prezentacje dokonań malarskich odbyły się w 1948r. na Wystawie Młodej Plastyki w Warszawie oraz I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie. Nowoczesne koncepcje sztuki zostały ponownie odrzucone przez oficjalnie wprowadzony nurt realizmu socjalistycznego. Ideologia najlepiej została odebrana przez lewicujące młode pokolenie, które angażowało się w doktrynę, realizując z narzuconą góry tematykę i ikonografię (portrety polityków, praca fizyczna). Natomiast starsza generacja, która przeżyła koszmar totalnego zniewolenia, odcinała się od oficjalnej stylistyki realizmu socjalistycznego.

Kolejny przełom nastąpił z chwilą śmierci Stalina w 1953 roku. „Czasy odwilży” umożliwiły pokazanie prac młodych plastyków na wystawie Przeciw wojnie - przeciw faszyzmowi w warszawskim Arsenale w 1955 r. Tego samego roku w Krakowie odbyła się wystawa „Grupy Dziewięciu”, gdzie pokazano modernistyczne prace m.in. Tadeusza Brzozowskiego, Marii Jaremy, Erny Rosenstein, Jadwigi Maziarskiej, Bogusława Szwacza (współtwórcy teatru Cricot 2 oraz „Grupy Karkowskiej”).  Do ich grona dołączył później Jerzy Tchórzewski oraz Alfred Lenica.

Artyści reaktywowanej „Grupy Krakowskiej”, niechętni rozwiązaniom przedwojennego naturalizmu i postimpresjonizmu, skupili się na poetyce surrealistycznej ( Maria Jarema, Erna Rosenstein). Natomiast Jadwiga Maziarska skoncentrowała się na rozwijaniu kwestii materii malarskiej. Z kolei twórczość Tadeusza Brzozowskiego i Jerzego Tchórzewskiego „oscylowała między metaforą a ekspresją”.

„Czasy odwilży” wiążą się również z odrodzeniem koloryzmu. Wybitnymi przedstawicielami tego nurtu byli: Jan Cybis, Tymon Niesiołowski oraz Eugeniusz Geppert.  Następuje wówczas połączenie koloryzmu z abstrakcją (konstruktywizmem), która skrystalizowała się w twórczości Stanisława Fijałkowskiego, Zbigniewa Makowskiego, Tadeusza Dominika, Wojciecha Fangora. Na ekspozycji znajdują się trzy wyjątkowe prace Stanisława Fijałkowskiego oraz jedna Zbigniewa Makowskiego, które łączy fascynacja nadrealizmem. Świat budowany z realnych przedmiotów, funkcjonujących jako symbole i znaki kreujące surrealistyczne wizje.

Innym nurtem artystycznym było malarstwo materii (wykorzystanie takich tworzyw jak, piasek, patyki, kamienie, tkanina łączone z gęstą farbą) uprawiane przez Klema Felchnerowskiego, Aleksandra Kobzdeja, Rajmunda Ziemskiego.  
Z problemami obrazu i przestrzeni zmagali się Jan Berdyszak, który łączył malarstwo z rzeźbą oraz Adam Marczyński, który wprowadzał doń elementy ruchomych kasetonów, uzyskując nowe walory świetlne.

Na wystawie znajdują się również prace artystów debiutujących w latach w latach 80: Jarosława Modzelewskiego, Ryszarda Grzyba oraz Zdzisława Nitki. Dzieła utrzymane w estetyce ekspresjonistycznej, wyraźnie unikające jednoznacznie „patetycznej tematyki”, kontynuują interesujący dyskurs między malarstwem, a rzeczywistością.

Odrębną grupę stanowią polscy artyści działający na emigracji, są to miedzy innymi Jankiel Adler i Henryk Hayden malujący pod wpływem kubizmu francuskiego oraz Józef Czapski odwołujący się do tradycji francuskiego naturalizmu.

Fot.Dariusz Berdys