Dział Historii powstał w maju 1978 roku. Celem powołania nowej komórki w strukturze organizacyjnej Muzeum Miedzi była potrzeba  rozszerzenia zakresu działań kolekcjonerskich o dokumentację historii Legnicy i regionu.
Wcześniej,  obiekty tego typu były pozyskiwane sporadycznie i trafiały do istniejących już działów. W 1980 roku ze zbiorów specjalnych Biblioteki wydzielono  dokumenty, mapy, plany i widoki Legnicy, w tym także karty pocztowe (razem116 obiektów), które włączone do Działu Historii, stały się zaczątkiem jego kolekcji. Aktualnie zasoby działu liczą ponad 3000 pozycji inwentarza, przy czym czasem pod jednym numerem kryje się od kilku do kilkuset zabytków.

Największą, pod względem ilości oraz znaczenia, kolekcję tworzy dawna oraz współczesna ikonografia Legnicy i okolic. W jej skład wchodzą weduty i widoki fragmentów miasta, wykonane w  różnych technikach  malarskich oraz  graficznych, także te utrwalone na kartach pocztowych, fotografiach i taśmie filmowej.
Najstarszy  widok Legnicy, znajdujący się w Dziale Historii, powstał pod koniec XVI wieku, pochodzi z atlasu Civitates orbis terrarum Georga Brauna i Fransa Hogenberga. Najnowsze portrety miasta w wiekach XX i XXI  stworzyli m.in. Zina Moszkowicz, Edward Dwurnik, Franciszek Maśluszczak, Paweł Lasik, Stanisław Filipczuk, Krzysztof Skórczewski oraz Edward Mirowski. Zbiór fotograficzny zdominowany został przez zdjęcia powojennej Legnicy wykonane m.in. przez Mieczysława Pawełka, Franciszka Pałkę, Modesta Stelmacha, Franciszka Grzywacza i Juliana Zawiszę. Najliczniejszą grupę w kolekcji ikonograficznej tworzą karty pocztowe, zawierające widoki Legnicy i okolicznych miejscowości.

Kolejny zespół tematyczny  tworzy ikonografia i dokumentacja ważnych wydarzeń historycznych związanych z historią Legnicy, w tym widoki i plany bitew z lat 1241, 1634, 1760 i 1813. W tej grupie wyróżnia się kolekcja dzieł inspirowanych bitwą z Mongołami z 1241 roku, w znaczący sposób wzbogacona przez prace powstałe w wyniku Ogólnopolskiego Konkursu Plastycznego ogłoszonego przez Muzeum Miedzi w 1986 roku z okazji 745 rocznicy wydarzenia.

Innym znaczącym zadaniem w zakresie gromadzenia jest dokumentacja twórczości artystów związanych z Legnicą miejscem urodzenia lub działalności przed 1945 rokiem.
Od wielu lat, systematycznie, powiększany jest zbiór prac Theodora Blätterbauera, najwybitniejszego legnickiego malarza 2.poł. XIX wieku. Obrazy olejne i akwarele z widokami architektury, pejzażami i portretami jego autorstwa tworzą niewielką, liczącą niespełna 10 prac kolekcję, która  jest prawdopodobnie największym zespołem oryginalnych dzieł tego artysty skupionych w jednym miejscu. Oprócz tego w naszych zbiorach znajdują się litografie i staloryty wykonane według rysunków artysty jako ilustracje do różnych publikacji książkowych.
W 2017 roku dzięki darowi rodziny Waltera Bayera, do Muzeum trafiło ponad 50 prac tego malarza, działającego w Legnicy w okresie międzywojennym. Pozostali legniccy twórcy tacy jak: Wolf Röhricht, Elfriede Springer i inni, reprezentowani są przez pojedyncze prace.

Oprócz dokonań artystów staramy się  dokumentować także działalność innych, ważnych dla dziejów miasta i regionu, osób. W tym zespole znajdują się portrety, dokumenty, kopie pieczęci i  tablice genealogiczne książąt z dynastii Piastów legnicko-brzeskich. Gromadzimy ponadto materiały dotyczące, np. związanego z Legnicą Aleksandra von Minutoli (1806-1887), założyciela pierwszego na świecie muzeum rzemiosła i sztuki użytkowej. Są to przede wszystkim fotografie kolekcji rzemiosła ( ponad 250 sztuk), listy, rysunki i ryciny, wydawnictwo o historii rodu oraz szkicownik Anny von Minutoli. Niedawno Muzeum pozyskało rodzinny album fotograficzny związany  z osobą Richarda Hahna (1854-1934), prawnika niezwykle zasłużonego dla legnickiej kultury, honorowego obywatela Legnicy. W naszych zbiorach znajdują się także pamiątki dotyczące innego honorowego obywatela Legnicy, założyciela Muzeum Miedzi, Tadeusza Gumińskiego (1906-2003).

Systematycznie powiększany zbiór kartograficzny, liczy obecnie ponad 200 map i planów, obejmujących swoim zasięgiem terytorialnym obszar Śląska, ze szczególnym uwzględnieniem samej Legnicy i jej okolic. W zespole znajdują się również opracowania obrazujące relacje dzielnicy z Polską, Czechami i Niemcami. Jednocześnie mapy te dokumentują działalność edytorską prawie wszystkich znaczniejszych oficyn kartograficznych Europy. Chronologicznie zbiór zawiera mapy i plany z okresu od XVI do XX wieku, wykonane w technikach drzeworytu, miedziorytu, stalorytu, litografii i druku.

Działalność legnickich cechów obrazują wyroby rzemiosła, ponadto archiwalia, sztandary i pamiątki. W zespole zgromadzono m.in. przedmioty powstałe w legnickich warsztatach złotniczych w  XVII i XVIII wieku takie jak: monstrancja, tarcza pogrzebowa cechu piekarzy, naczynia i sztućce. Lokalne zegarmistrzostwo reprezentują zegary z warsztatu Johanna Gottfrieda Schaara działającego w Legnicy w latach 70. XVIII wieku.
Przedmiotem gromadzenia są ponadto wyroby legnickich zakładów przemysłowych. Systematycznie powiększana jest kolekcja srebrnych i platerowanych sztućców oraz naczyń  pochodzących m.in. z fabryk Juliusa Freya i Hugo Sandiga, działających w mieście w 2. połowie XIX wieku, czynnych do 1945 roku. Zbiór uzupełniony został niedawno o powojenną produkcję Legnickiej Fabryki Nakryć Stołowych - LEFANY. Muzeum zbiera także wyroby innych zakładów przemysłowych działających na terenie miasta. Są to m.in. magle, stoły oraz pianino z fabryk należących do rodziny Seilerów, ceramiczny herb Legnicy i inne detale wykonane w firmie Rothera, a także różnego rodzaju tabliczki znamionowe, szyldy czy też wyroby o charakterze pamiątkarskim.

Dział Historii gromadzi także różnego rodzaju artefakty dotyczące historii miasta przed 1945 rokiem. Dokumentujemy ponadto trudne lata powojennego okresu pionierskiego jak i okres późniejszy. W tej grupie znajdują się fotografie, prasa, dokumenty, pamiątki, witraże oraz sztandary instytucji, organizacji politycznych, społecznych i szkół

Dział Historii sprawuje nadzór merytoryczny nad Muzeum Bitwy Legnickiej w Legnickim Polu, gdzie od 2016 roku funkcjonuje nowa stała wystawa historyczna : „Spotkanie dwóch światów. Pamięć o bitwie pod Legnicą 1241” (scenariusz: Konrad Byś).
W Akademii Rycerskiej, oddziale Muzeum Miedzi, od 2009 roku znajduje się inna wystawa stała Działu Historii: „Akademia Rycerska w Legnicy. Dzieje gmachu i instytucji” (scenariusz: Grażyna Humeńczuk).
Pracownicy działu przygotowują ponadto wystawy czasowe tematycznie związane z historią miasta.

Kierownik Działu Historii - Konrad Byś